انتشار چاپ‌های انتقادی دیوان حافظ در سالهای اخیر و برخی شروح که بر این کتاب عزیز نوشته‌اند، بازار حافظ پژوهشی و حافظ‌شناسی را گرم کرد و بحث در دقایق شعر خواجۀ رندان را بیش از پیش رونق بخشید . ادامۀ بحثها و گاه مجادلات قلمی ادبا موجب آمد که یکی از فضلا «حافظ بس» اعلام کند. اما این پیشنهاد پذیرفته نشد. شور و شوق محققان زیادت گرفت و ارادت به حافظ و شعر آسمانی او استمرار یافت، چندان که ضرورت وجود نشریه‌ای مستقل از برای عرضۀ پژوهشهای حافظ‌شناسی احساس شد و سرانجام مجموعۀ «حافظ‌شناسی» پا گرفت که ۱۵ مجلّد از آن مجموعۀ نفیس اکنون در دست است.
بخش عمدۀ تحقیقات و مباحثات ارزشمند حافظ پژوهان در مجلات ادبی مربوط است به اشعار بحث‌انگیز حافظ.
پژوهش و نکته‌یابی دربارۀ بعضی ابیات خواجه آن چنان زیاد بوده که مثلاً در تفسیر و شرح بیت معروف «پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت» مجموعه نقدها و نظرها را به صورت کتاب فراهم ساخته‌اند. در خصوص شرح اشعار مشکل دیوان دو کار بسیار ارجمند «آئینۀ جام» از شادروان دکتر عبّاس زریاب خوبی و حافظ جاوید، نوشتۀ آقای هاشم جاوید – سلّمه الله تعالی – در خور ستایش و قابل اعتناست.
در زمینۀ کتابشناسی حافظ هم کارهای عالمانۀ ارزشمندی صورت گرفته، از آن جمله است:
۱- مقاله‌شناسی برای حافظ‌شناسی، از استاد ایرج افشار
۲- گزیدۀ کتابشناسی پژوهشی حافظ، از آقای محمد علی رونق
۳- کتابشناسی حافظ در سالهای ۱۳۶۹ – ۱۳۶۸. از آقای حسین صمدی
۴- کتابشناسی حافظ، از آقای مهرداد نیکنام.
۵- حافظ پژوهان و حافظ پژوهی، از آقای دکتر ابوالقاسم رادفر.
بنده در تدوین مجموعۀ حاضر به این تحقیقات پرارزش مراجعه داشته و بدین وسیله سپاسگزاری خود را از مؤلفان دانشمند اعلام می‌دارد.
در این ایام فرخنده، فراغتی و کتابی و گوشۀ عزلتی دارم . اما دل، دست و دیده هر سه بکار نیست که بتوان از ایشان یاری گرفت؛ خواند و نوشت و به دل و اندیشه باز سپرد و حاصل کار را به رشتۀ تحریر درآورد . با مرارت و زحمت بسیار توانستم از میان انبوه یادداشتهایی که در زمان تدریس و تدرّس، به سائقه کار معلمی و سر سوزن ذوقی که بود، فراهم آورده بودم یادداشتهای مربوط به اشعار بحث‌انگیز حافظ را جدا کنم و عجالتاً فهرستواره‌ای را که در پیش رو دارید تنظیم و تدوین نمایم. مقالات یاد شده در این مجموعه، دو گونه است:
الف – مقالات مفصل که در شرح و نقد ابیات است.
ب – نوشته‌های کوتاهی که برخی مصحّحان نکته‌یاب در زیرنویس دیوان حافظ، به هنگام نقل نسخه بدلها، یادداشت گونه آورده‌اند و در شناخت مفهوم بیت مغتنم است.
ناگفته پیداست که اگر می‌خواستیم، نوشته‌های شارحان قدیم و جدید دیوان حافظ را دربارۀ ابیات بحث انگیز حافظ در این راهنما بیاوریم از حد و حوصله این مجموعه افزون می‌آمد و به قول معروف مثنوی هفتاد من کاغذ می‌شد…