دو بخش اول این کتاب شامل نکاتی است که نویسندۀ این سطور برای آموختن قواعد زبان فارسی در دبیرستانها تألیف کرده بود و در طی ده سال اخیر در دبیرستانها تدریس میشد. در این تألیف روشی نو اتخاذ شده بود که به کلی با آنچه از سالها پیش در آموزشگاههای ایران معمول بود تفاوت داشت.
از نخستین کتابی که برای آموختن زبان فارسی در سال ۱۲۸۹ قمری به قلم میرزا حبیب اصفهانی و به عنوان دستور سخن در اسلامبول منتشر شد تا کتابهای درسی تألیف میرزا عبدالعظیم گرگانی (قریب) و سپس کتابی که به عنوان دستور زبان فارسی با همکاری پنج استاد دانشگاه برای سال سوم و چهارم دبیرستانها انتشار یافت همواره مبنای تألیف آن بود که از اجزاء جمله و تعریف یکایک انواع کلمه آغاز کنند تا سرانجام به واحد گفتار یعنی جمله برسند. در ضمن بحث با این روش، که غالباً از صرف و نحو عربی نمونه میگرفت و در بعضی از نکات کتابهای ابتدایی دستور زبان فرانسه نیز مورد نظر قرار داشت همیشه در مفردات کلام بحث میشد و ارتباط مطالب مطلقاً در نظر نبود.
روش تازهای که مؤلف این کتاب پیش گرفت با شیوۀ معمول اصولاً اختلاف داشت . اینجا کوچکترین واحدی از گفتار که منظور گوینده، یعنی رساندن پیامی به شنونده را برمیآورد، و «جمله» خوانده میشود، مبنای بحث قرار میگیرد. سپس این واحد گفتار به دو قسمت اصلی تقسیم میشود که هر یک شامل اجزاء کوچکتری است. پس از آن به شناخت یک یک اجزاء هر قسمت میرسد و مباحث دقیقتر مانند رابطۀ فراکردها (یا به اصطلاح سابق جملههای ناقص) با یکدیگر پس از آن میآید…